Wat is AI-geletterdheid?

AI-geletterdheid is hard op weg om net zo fundamenteel te worden als digitale vaardigheden of informatiegeletterdheid. Sinds februari 2025 is het zelfs wettelijk verplicht binnen de EU voor iedereen die werkt met AI. Maar wat houdt het precies in? Waarom is het zo belangrijk? En hoe word je of maak je je team AI-geletterd?

Dit artikel is jouw complete gids, geschreven voor iedereen die in duidelijke taal wil begrijpen wat AI-geletterdheid betekent, waarom het nú urgent is en hoe je dit als leidinggevende of organisatie concreet kunt oppakken.

Wat betekent AI-geletterdheid?

AI-geletterdheid is het vermogen om kunstmatige intelligentie te begrijpen, ermee om te gaan en de gevolgen ervan te kunnen inschatten binnen je eigen werkcontext. Het draait niet om technische kennis of programmeervaardigheden, maar om inzicht, bewustwording en praktisch kunnen handelen. Bijvoorbeeld:

• Weten wat AI is
  AI staat voor Artificial Intelligence; in het Nederlands: Kunstmatige Intelligentie. Het is een verzamelnaam voor systemen die taken uitvoeren waarvoor normaal gesproken menselijke intelligentie nodig is. Denk aan tekstgeneratie, beeldherkenning of besluitvorming. AI-geletterdheid begint bij het besef dat AI géén magie is, maar statistiek op schaal. Modellen als ChatGPT voorspellen simpelweg het meest waarschijnlijke volgende woord. Begrijpen wat AI wél en vooral níet is, voorkomt verkeerde verwachtingen en gebruik.

• Herkennen wanneer AI wordt ingezet
  Veel AI-toepassingen zijn onzichtbaar aanwezig. Van de automatische vertaling in Teams tot de aanbevelingen op bol.com. AI-geletterdheid betekent dat je deze technologie herkent in je werk, weet wanneer je ermee werkt en begrijpt dat ook tools als ChatGPT, Midjourney, Copilot of AI in recruitment daaronder vallen.

• Begrijpen van risico’s, fouten en biases
  AI is slechts zo goed als de data waarop het getraind is. En data bevat vaak onbewuste vooroordelen of fouten. AI-geletterde professionals begrijpen dat deze biases in modellen kunnen leiden tot oneerlijke of foutieve uitkomsten, bijvoorbeeld in selectieprocedures of kredietbeoordeling. Je leert kritisch kijken naar output én naar de bron ervan.

• Inzicht in wetgeving en ethiek
  De EU AI Act verplicht organisaties om AI veilig, eerlijk en transparant in te zetten. Daarnaast spelen ethische overwegingen een steeds grotere rol. Wat mag wel? Wat moet? En wat is moreel juist, ook als het wettelijk mag? AI-geletterdheid betekent dat je deze dilemma’s leert herkennen en bespreekbaar maakt.

• Verantwoord gebruik in de praktijk
  AI-geletterdheid is niet compleet zonder praktische toepassing. Hoe gebruik je AI op een manier die waarde toevoegt, risico’s beheerst en controle houdt? Denk aan prompts opstellen, output verifiëren, keuzes kunnen uitleggen en weten wanneer je AI níet moet gebruiken. Dit maakt AI-geletterdheid geen theoretisch begrip, maar een concrete skillset voor de werkvloer.

AI-geletterdheid is dus de brug tussen technologie en menselijk handelen. Het maakt medewerkers wendbaarder, besluitvaardiger en veiliger in hun omgang met AI.

Waarom is AI-geletterdheid verplicht?

Sinds februari 2025 zijn organisaties binnen de EU verplicht om medewerkers die werken met AI bewust en bekwaam te maken in het gebruik ervan. Dit komt voort uit de EU AI Act, die organisaties verantwoordelijk houdt voor veilig, eerlijk en transparant gebruik van AI.

Maar let op: deze verplichting geldt niet alleen voor data scientists of engineers. Werk je met of via:

• ChatGPT of Copilot?
• AI-functies in MS Teams, CRM’s of HR-systemen?
• Beeldgeneratie, AI-vertaling of klantsegmentatie?
• Elke andere toepassing waarin AI een (kleine) rol speelt?

Dan valt jouw werkgebied al onder de AI Act. Vanaf augustus 2025 wordt de wet actief gehandhaafd. Organisaties zonder aantoonbare inzet op AI-geletterdheid lopen risico op:

• Boetes en sancties bij audits
• Onbedoeld verkeerd gebruik van AI, met grote impact
• Vertrouwensverlies bij klanten, partners of medewerkers

Wat levert AI-geletterdheid op?

AI-geletterdheid is méér dan wetgeving naleven. Het biedt een strategisch voordeel:

• Snellere en veiligere implementatie van AI-tools
  Organisaties die investeren in AI-geletterdheid kunnen AI sneller én met minder risico’s implementeren. Medewerkers weten hoe ze AI op een verantwoorde manier inzetten, wat technische fouten en ethische misstappen voorkomt.

• Groter vertrouwen in technologie onder medewerkers
  Wanneer medewerkers begrijpen hoe AI werkt, voelen ze zich veiliger en competenter in het gebruik ervan. Dit vergroot de adoptie van nieuwe tools en vermindert weerstand tegen verandering.

• Beter risicomanagement bij inzet van AI
  AI-geletterde teams herkennen sneller wanneer AI fouten maakt, vooroordelen bevat of onbetrouwbaar is. Daardoor kunnen organisaties tijdig bijsturen en voorkomen ze reputatieschade, klachten of juridische problemen.

• Duidelijker beleid en verantwoording richting bestuur en toezicht
  Met AI-geletterdheid ontstaat er een stevigere basis voor intern beleid. Beslissingen over AI kunnen beter onderbouwd worden en zijn makkelijker uit te leggen aan bestuurders, toezichthouders of auditoren.

• Concurrentievoordeel door digitale volwassenheid
  AI-geletterde organisaties zijn wendbaarder en innovatiever. Ze benutten kansen eerder, lopen minder risico en trekken sneller digitaal vaardig talent aan. Dat zorgt voor een voorsprong op concurrenten in een snel digitaliserende markt.

Hoe word je AI-geletterd?

De snelste weg: een praktijkgerichte training. Onze AI-geletterdheid training voor teams is ontwikkeld voor professionals die dagelijks met AI werken, zonder technische achtergrond. De training is:

• Volledig online, dus flexibel en schaalbaar
• Modulair en taakgericht, afgestemd op verschillende functies
• Direct toepasbaar, met herkenbare scenario’s en dilemma’s
• Afsluitend met certificering, als aantoonbare stap binnen de AI Act

Na afronding zijn deelnemers gecertificeerd AI-geletterd. Dat is een essentieel fundament voor veilig, bewust en toekomstgericht gebruik van AI.

Meer weten?

• Bekijk de AI-training voor teams
• Lees meer over de EU AI Act (officiële website)
• Of verdiep je verder in ons AI Geletterdheid Kenniscentrum met blogs, sectorvoorbeelden en expertinzichten
• Lees ook hoe UNESCO AI-geletterdheid wereldwijd promoot