Voor veel leiders staat AI vooral op de agenda omdat het moet. Sinds februari 2025 is de EU AI Act namelijk werkelijkheid. Organisaties moeten aantonen dat ze AI veilig, eerlijk en transparant gebruiken én dat hun medewerkers begrijpen hoe AI werkt.

Compliance dus. Een vinkje op de lijst.

Maar leiders die AI-geletterdheid puur als verplichting zien, missen de essentie. Want AI-geletterdheid is véél meer dan een wet waar je aan moet voldoen. Het is een strategisch vermogen dat bepaalt of je als organisatie gaat overleven, of straks wordt ingehaald door concurrenten die technologie wél slim en verantwoord benutten.

AI raakt alle niveaus van leiderschap

Lange tijd leek AI vooral iets voor de IT-afdeling of data scientists. Inmiddels is duidelijk: AI raakt álles. Strategie, processen, klantbeleving, reputatie. En vooral mensen.

Dat maakt AI-geletterdheid niet alleen belangrijk voor de werkvloer, maar juist ook voor leiders. Want leiders moeten keuzes maken:

• Welke AI-tools gaan we inzetten?

• Wat doen we wél, wat doen we juist níet?

• Hoe communiceren we hierover met klanten, medewerkers en toezichthouders?

• En hoe zorgen we dat technologie past bij onze waarden en cultuur?

Zonder AI-geletterdheid kun je die vragen niet goed beantwoorden.

AI is geen black box (tenminste: dat mag het niet zijn)

Veel leiders ervaren AI nog als een soort magische doos. Het doet slimme dingen, maar hoe het werkt? Geen idee.

En precies daar schuilt gevaar. Want de tijd dat je kunt zeggen “Daar heb ik mensen voor” is voorbij. De wet verplicht niet alleen dat organisaties hun AI-processen op orde hebben, maar ook dat ze kunnen uitleggen hoe beslissingen tot stand komen.

Stel dat een algoritme in je organisatie bepaalt wie promotie krijgt. Of wie extra aandacht verdient in een loyaliteitsprogramma. Als leider moet je kunnen uitleggen waarom iemand die kans wel of niet krijgt. Niet alleen aan toezichthouders, maar ook aan je medewerkers.

Dat vraagt niet dat je zelf code schrijft. Maar wel dat je begrijpt hoe algoritmes werken, waar de risico’s zitten en welke vragen je moet stellen.

Meer dan compliance: strategisch voordeel

AI-geletterdheid is dus geen kwestie van een cursusje volgen omdat Brussel het zegt. Het is een strategisch wapen.

Organisaties met AI-geletterde leiders hebben een voorsprong. Ze kunnen:

✅ Beter beoordelen welke AI-investeringen echt waarde opleveren
✅ Sneller schakelen als technologie verandert
✅ Ethische dilemma’s onderkennen voordat ze uitgroeien tot reputatieschade
✅ Beter communiceren over technologie met klanten, stakeholders en toezicht
✅ Talent aantrekken dat technologie niet vreest, maar slim benut

Kortom: AI-geletterdheid is een business skill, geen technische hobby.

Praktisch: wat moet je als leider weten?

Misschien denk je: Klinkt goed, maar waar begin ik?

Hier een aantal zaken die elke leider moet begrijpen:

• Wat is AI wel, en wat niet?
  AI is geen magie. Het voorspelt uitkomsten op basis van patronen in data. Begrijp dat beperkingen, biases en fouten altijd mogelijk zijn.

• Welke risico’s kleven aan AI?
  AI kan discriminerend zijn, verkeerde verbanden leggen of beslissingen maken die juridisch of ethisch niet door de beugel kunnen. Wees alert op dit soort valkuilen.

• Hoe stel je de juiste vragen?
  Vraag leveranciers of interne teams: Welke data gebruiken jullie? Hoe verklaren jullie uitkomsten? Kunnen we resultaten reproduceren? Welke aannames liggen onder het model?

• Hoe leg je AI uit aan anderen?
  Je moet AI kunnen vertalen naar begrijpelijke taal voor medewerkers, klanten en toezichthouders.

• Hoe borg je AI in governance?
  AI hoort niet alleen thuis bij IT. Het moet onderdeel zijn van beleid, risicomanagement en cultuur.

AI-geletterdheid bouwt vertrouwen

Een van de grootste risico’s van AI is vertrouwensverlies. Medewerkers willen weten waarom een algoritme iets bepaalt. Klanten willen zeker weten dat hun gegevens veilig zijn en eerlijk worden gebruikt. Toezichthouders willen transparantie.

Leiders die kunnen uitleggen hoe AI werkt, bouwen vertrouwen. En vertrouwen is de brandstof van elke moderne organisatie.

AI als mensgerichte kracht

AI hoeft geen bedreiging te zijn. Sterker nog: het kan organisaties menselijker maken. Bijvoorbeeld door saaie, repetitieve taken over te nemen. Of door data inzichtelijk te maken, zodat leiders betere beslissingen nemen.

Maar alleen als je weet wanneer je AI moet inzetten en wanneer niet.

AI-geletterdheid helpt je om AI niet klakkeloos in te voeren, maar weloverwogen keuzes te maken. Het gaat erom dat je technologie gebruikt als versterker van menselijkheid, niet als vervanger ervan.

Conclusie: de leider als AI-geletterde gids

AI-geletterdheid is geen IT-dossier. Het is leiderschap.

Want leiders bepalen de koers. Ze moeten beslissen welke technologie ze omarmen, welke risico’s acceptabel zijn en hoe ze dat uitleggen aan hun mensen. Wie dat kan, maakt van AI geen bedreiging, maar een kans.

AI-geletterdheid is meer dan compliance. Het is de nieuwe kernvaardigheid van toekomstgericht leiderschap.